Simptomat që lënë tërmetet te njerëzit, sipas moshës. Si të “shërohemi” nga ky makth?
Tërmeti ndikon negativisht tek të gjithë njerëzit e të gjitha moshave. Mirëpo, sipas psikologëve, këto efekte mund të çojnë në sjellje të rrezikshme, sidomos gjatë adoleshencës. Ekspozimi i adoleshentëve ndaj një fatkeqësie të tillë gjatë periudhës kur ata përpiqen të fitojnë autonominë e tyre mund të krijojë një situatë që kufizon lirinë e tyre.
Adoleshentët mund të jenë rebelë dhe të kenë probleme me menaxhimin e zemërimit. Përkundrazi, disa mund të mbyllen në vetvete. Por, reagimet nga të cilat kanë më shumë frikë ekspertët, mund të jetë një rritje e sjelljeve të rrezikshme.
“Një gjendje që kërkon trajtim, të cilën ne e quajmë çrregullim stresi post-traumatik, mund të ndodhë më pas. Disa nga simptomat janë: ndjenja e shqetësimit, gjumë jo i qetë, ndryshime në oreks.
Kur këto fillojnë të ndikojnë në jetën e tyre të përditshme, ata duhet të krijojnë një sinjal për të gjithë se kanë nevojë për ndihmë. Ka edhe efekte të vonshme të traumës. Pritshmëria më e zakonshme është çrregullimi i stresit post-traumatik, këtu përfshin ankthin, çrregullimet dhe depresionin, që mund të shtohen gjithashtu.”
TRAUMAT TE FËMIJËT:
Por, jo vetëm adoleshentët janë ata më të rrezikuarit, pasi edhe fëmijët e vegjël shfaqin simptoma shqetësuese.
Profesor. Assoc. Dr. Sezen Köse, deklaron se pas tërmetit tek fëmijët e vegjël vërehen situata të tilla si pamundësia për të kontrolluar reagimet e tyre emocionale dhe të sjelljes, reagime të forta emocionale, zemërim dhe nervozizëm.
Duke vënë në dukje se reagimet mund të ndryshojnë sipas moshës, Köse tha:
“Fëmijët parashkollorë mund të sillen sikur të jenë më të vegjël se mosha e tyre, duke lagur shtratin, duke mos dashur të largohen nga nëna, sjelljet e varura nga nëna, problemet e gjumit dhe oreksit, sjellje këto të përsëritura. Fëmijët e moshës shkollore gjithashtu nuk duan të shkojnë në shkollë, ndërsa shfaqen edhe probleme të vëmendjes.
Ndërsa rritemi, mund të shohim se ndjenja e rebelimit, zemërimit dhe konflikteve rritet. Reagimi i çdo fëmije përfshin dallime individuale. Ndonjëherë mund të shihet një introversion i plotë, mpirje e emocioneve dhe mos reflektim i ndjenjave të tij. Jo duke e detyruar atë të flasë, por ta bëjmë të ndjejë se jemi me të. Kjo është tepër e rëndësishme”
Köse tha më tej se, fëmijët që nuk janë në zonën e tërmetit mund të ekspozohen ndaj traumave dytësore për shkak të lajmeve televizive dhe këshilloi familjet që t’i mbajnë fëmijët e tyre larg lajmeve gjatë kësaj periudhe.
TRAUMAT TE TË RRITURIT:
Ndërkohë, Specialisti i Psikiatrisë në Spitalin e Trajnimit dhe Kërkimit (EAH) Dr. Profesor Hasan Tahsin Kılıç vuri në dukje se një gamë e gjerë simptomash psikiatrike mund të shihen te të rriturit pas tërmetit.
“Viktimat e rritura të tërmetit mund të ndjejnë ankth dhe frikë të fortë. Ata mund të kenë mendime se kanë humbur kontrollin, mund të ndihen të shkëputur nga realiteti i përditshëm. Mund të mos flasin fare, ose mund të flasin shumë.”
Duke vënë në dukje se disa njerëz mund të duan të kuptohen dhe të tregojnë problemet e tyre pas traumës, Kılıç tha:
“Ky është një proces rikuperimi që do t’i ndihmojë ata të shërohen. Ndonjëherë ne u kërkojmë edhe të mbijetuarve që nuk mund të shprehen të shkruajnë mendimet, ndjenjat dhe ndjenjat e tyre dhe emocionet.”
